Xente

A través dos retratos coñecemos o noso pasado. As fotografías sempre foron para gardar un momento no recordo, e aquí recóllense esas fotografías un pouco máis persoais dos nosos/as devanceiros/as.

As bañeiras

As bañeiras

Playa las Delicias, década de 1950

Desde principios del siglo XX y hasta mediados de la década de 1960 solían venir, a finales del verano, “as bañeiras”. En Sada se conocía con este nombre a las mujeres que, procedentes de Guitiriz, Parga, Coirós, Aranga, Sobrado y otros pueblos del interior, venían a tomar nueve baños en el mar con la intención de curar o aliviar el reuma u otras dolencias. Estos baños tenían que ser consecutivos aunque hiciera frío o lloviera.

Al principio venían en carros tirados por caballos y, ya al final, en vehículos motorizados de los cuales, en ocasiones, se apeaban en Betanzos y desde allí venían caminando. Al llegar a “La Ramalleira” bajaban por el ribazo que daba a la playa, justo al lado de la fuente del “Curruncho”. Se hospedaban en casas particulares, en “fallados” (desvanes) alquilados donde, sobre paja y hojas secas de maíz tiradas en el suelo, dormían todas juntas. Tenían derecho a utilizar las cocinas, ya que siempre traían los víveres necesarios para pasar los nueve días.

Se bañaban en la playa de las Delicias, cerca de las peñas (lugar que se ve al fondo de la foto) utilizando al principio, a modo de bañador, una especie de sayal que consistía, la mayor parte de las veces, en un saco en el que habían hecho los agujeros correspondientes para la cabeza y los brazos. Esta vestimenta para el baño fue evolucionando y al final se bañaban con una especie de enaguas o camisones mejor confeccionados.

Se agrupaban al fondo de la playa, cerca de las rocas; para cambiarse de ropa formaban un corro tapándose con sábanas o toallas. Al meterse en el mar solían gritar alborozadas al ser golpeadas por las olas que les levantaban el bañador, teniendo que sujetarlo para no quedar desnudas. Por la noche salían a la calle (en la zona de “La Puente”: calle del Río, de la Obra....) donde solían hospedarse y hacían fiesta cantando y tocando panderetas y conchas de la playa.

Aunque la tradición aconsejaba tomar nueve baños consecutivos, dentro de “as bañeiras” había aquellas que (por razones económicas o porque sus quehaceres no se lo permitían y no podían quedarse los nueve días) se daban tres o cuatro baños diarios, hasta completar los nueve de rigor, y se marchaban antes.

En aquellos tiempos se podía oir en esta Villa unas coplillas relacionadas con estas mujeres:

“As bañeiriñas no tempo do vran
veñen a Sada bailar o cancán,
veñen e veñen e veñen e van
as bañeiriñas no tempo do vran”

A continuación se transcribe el fragmento “As primeiras bañeiras” sacado del libro de Emilio Santos, “Camiños de lembranza”:

AS PRIMEIRAS BAÑEIRAS
Autor: Emilio Santos

Anacos do seu libro “Camiños de Lembranzas

A comenzos do século e endonantes, viñan a Sada as bañeiras, nos primeiros días do vrao, en perfecta ringleira en carruaxes tirados por cabalos.

Viñan a tomar uns baños, en percura de facer ben o reumatismo e outros doores.

Traguían con iles: ovos, xamón, chorizos, touciño e pan de millo ou centeo para nove días. Os baños tiñan que sere un após de outros, sin esquecer un, chovese ou fixera sol, nove días nove baños.

Na casa do siñor Picos, e na de Paradela eran as pousadas das bañeiras, as cociñas eran pra todos. Pola noite, estraban palla ou folla de mainzo no chan ia dormir todos xuntos.

Na praia, non había casetas e, cando tiñan que poñerse espidas, xuntábanse unhas a outras e, cunha sáboa, tapándose namentras ian por o bañador que, a mais das vegadas, era un saco dos da fariña con tres buxeiros na cueira, o buxeiro da metá servía para meter a cabeza, e polos currunchos os brazos. Abofé era unha peza xeitosa e folgadiña. Algunha qu‘era algo costureira, facíalle ao saco un ribete por tódalas veiras, duns coores chameantes.

Pola noite, aturuxos, cónchegas, pandeiradas e adimais baile de organillo. Coas bañeiras, adeprendimos a beilar tódolos nenos daqueles tempos. Villalba, Guitiriz, Parga, Rábade, Sobrado, Aranga, Coirós e outros pobos era onde viñan.

De Madrid tamen viñan, lémbrome dunha familia, co siñor a primeira ves que veu Sada dixo:
¡Isto e un paradiso! .

¡Si Deus me da saude, ei vir tódolos años!

Ansi foi, era Capitán da Garda do Rei, no Reximento de Alabardeiros e, deixou dir sendo Coronel do mesmo Reximento porque Deus o chamou. Pro a familia sigueu indo a mesma casa moitos anos mais.

Lugo, León, Valladolid e Salamanca, souperon que no vran, había un pobo moi bonitiño que se chamaba Sada.

envíanos información da foto

Máis imaxes

contacto@memoriadesada.com
As fotos pertencen aos veciños e veciñas de Sada.
Non se poden utilizar noutros proxectos (máis información).